Het is fijn mensen in types te kunnen verdelen (zoals rood en blauw), het geeft ons het gevoel anderen te kunnen plaatsen en onszelf te begrijpen. Wetenschap laat echter zien dat typologieën niet werken. Recht doen aan de uniciteit van mensen, vergt een compleet andere manier van denken over persoonlijkheid.
In mijn werk loop ik dagelijks tegen typologieën aan, zoals MBTI, Enneagram en Insights Discovery. Met een typologie bedoel ik elk instrument dat mensen verdeeld in aparte typen (je bent rood of blauw). Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat de voorspellende waarde van deze typologieën nagenoeg nul is. Wanneer iemand een ideaal MBTI profiel voor een leider heeft, blijkt dat niet te voorspellen of deze persoon het ook daadwerkelijk goed zal doen als leider. MBTI adepten proberen zich hier meestal uit te wurmen door te stellen dat de profielen niet bedoeld zijn voor voorspelling, maar als spiegel. Punt is echter dit: als een test echt iets over je zegt, voorspelt het ook. Als het niet voorspelt, is het een slechte spiegel.
Waarom typologieën niet werken
Mensen komen niet in types, maar hebben eigenschappen die variëren. Laten we het gezicht nemen om dit te illustreren. Het gezicht bestaat uit verschillende onderdelen, zoals een neus, mond, kin. Al deze onderdelen variëren (een wat smalle neus en een bredere mond) en de combinatie van al die variatie maakt elk gezicht uniek. Persoonlijkheid bestaat ook uit verschillende onderdelen, mentale eigenschappen. Een zo’n eigenschap is sociabiliteit, een continuüm dat loopt van introvert naar extravert. Als we het voorbeeld van de neus even in het achterhoofd houden, dan wordt snel duidelijk dat de wereld niet bestaat uit introverte en extraverte typen. Net zoals de wereld niet bestaat uit mensen met grote en kleine neuzen. De meeste mensen hebben een beetje gemiddeld grote neus en op dezelfde manier zit de meerderheid van mensen (68%) tussen introvert en extrovert in (ook wel omnivert genoemd). Stel ik ben een beetje introvert, dan lijk ik meer op iemand die een beetje extravert is, dan op iemand die heel introvert is. Mensen in hokjes duwen vertekent de realiteit en dit is de reden waarom typologieën slecht voorspellen.
Een tweede reden waarom typologieën slecht voorspellen is dat de onderverdelingen die ze maken (welke typen er zijn), niet overeenkomen met de eigenschappen waar mensen echt verschillen. Het meest krachtige wetenschappelijk persoonlijkheidsmodel van het moment, de HEXACO, onderscheid zes dimensies. Deze dimensies hebben ook een duidelijke onderliggende biologische logica. Modellen met 4 (Insights), 9 (Enneagram) of 16 (MBTI) dimensies, beschrijven niet hoe mensen werkelijk verschillen. Zelfs wanneer we persoonlijkheid simplificeren tot mensen die rond het gemiddelde, ruim onder gemiddeld of ruim boven gemiddeld scoren op de dimensies van de HEXACO, komen we nog steeds tot 729 verschillende combinaties (types). Aanzienlijk meer dan 9 of 16.
Hoe naar mensen te kijken
Een wetenschappelijke instrument als de HEXACO, geeft geen handige typologie om mensen in te plaatsen. Toch kan dit instrument heel praktisch worden ingezet. De HEXACO geeft een taal om over verschillen te praten. Neem gezichten weer. Je beschrijft een gezicht aan de hand van de eigenschappen. Hij heeft een lang smal gezicht met een grote spitse neus en indringende ogen. Mogelijk hebt u al een beeld bij dit gezicht en u zou deze persoon zo uit een groep halen. De HEXACO geeft ook een taal om de belangrijkste dimensies van persoonlijkheid te onderscheiden, en zo anderen te begrijpen.
Anders dan het gezicht, is persoonlijkheid onzichtbaar. We leiden het af uit het gedrag van mensen, maar kunnen in dit proces eenvoudig fouten maken. Het is daarom belangrijk dat we de juiste taal hebben om hierover te spreken, een taal die ons helpt de vinger te leggen op de belangrijke verschillen tussen mensen. Dit leren vergt mogelijk iets meer werk dan vier kleuren onthouden, het levert uiteindelijk echter veel meer op.
Lees hier hoe Humetrics de taal van de Hexaco heeft aangepast om meer bruikbaar te zijn in de praktijk van organisaties.
