Echte leiders motiveren mensen om het beste uit zichzelf te halen. Impliciet in dit beeld van leiderschap ligt een negatief beeld van volgers: zij hebben het nodig om gemotiveerd te worden om het beste uit zichzelf te halen. Vooral mensen die meer complex werk doen (zoals kenniswerk) zijn in de regel echter al vanuit zichzelf sterk gemotiveerd het beste uit zichzelf te halen. Hoogleraar Organisatiekunde Mathieu Weggeman schreef hierover in zijn boek ‘Leidinggeven aan professionals? Niet doen!’: “professionals zijn al gemotiveerd, Ze hebben jaren gestudeerd om eindelijk te gaan doen waar ze zo enthousiast over zijn. Pas op dat je dat enthousiasme niet verprutst!”
Weggemans suggereert dat leiders niet hoeven te motiveren, maar juist moeten oppassen de al aanwezige motivatie niet te schaden. Dit beeld wordt ondersteund door onderzoek. De meerderheid van kenniswerkers is intrinsiek (vanuit zichzelf) gemotiveerd in het werk en de meerderheid van medewerkers ziet de eigen leidinggevende als belangrijkste oorzaak van stress. Leidinggevenden willen het dus nog wel eens verprutsen. Toch laat ons eigen onderzoek ook zien, dat wanneer een leider als effectief wordt ervaren, medewerkers meer gemotiveerd zijn. Om dit te begrijpen moeten we terug naar de basisfunctie van leiderschap.
Teams succesvol maken
Leiderschap kan het beste worden gedefinieerd als het beïnvloeden van een georganiseerde groep in haar inspanningen doelen te stellen en die doelen te bereiken. Vanuit deze definitie is zowel een CEO die een visie neerzet (de doelen helder maken), als een coachende teamleider (die helpt doelen te realiseren) een leider. De functie van leiderschap is de groep (organisatie, team, afdeling) helpen succesvol te zijn. Succes motiveert mensen, en wanneer de leider effectief is, versterkt dat ook de motivatie van medewerkers. Hun motivatie is dan niet het gevolg van een inspanning van de leider om medewerkers te motiveren, maar het gevolg van het feit dat hij zijn werk goed doet.
Uiteraard is de realiteit in organisaties dat medewerkers niet altijd even gemotiveerd zijn en dat de leider wel degelijk moet werken aan de motivatie van medewerkers. Wat zijn de opties dan? Een peptalk? Dat is uiteraard mogelijk, maar om een structurele invloed te hebben op motivatie zal de leidinggevende op een aantal punten zijn of haar werk gewoon beter moeten doen. Hier een drietal punten waarvan uit onderzoek blijkt dat zij belangrijk zijn voor de intrinsieke motivatie van medewerkers.
Hoe kunnen leiders motivatie verhogen?
1. Autonomie versterken
Het is voor mensen belangrijk zelf sturend te kunnen zijn in het eigen gedrag. Dit betekent onder meer zelf keuzes kunnen maken en beslissingen nemen (blind een leider volgen is ook een vrije keuze). Een goede leider heeft respect voor de autonomie (zelfbeschikking) van medewerkers. Micromanagement, dominant en autoritair leiderschap, controlerend leiderschap, al deze vormen van gedrag zijn daarom desastreus voor motivatie.
2. Meesterschap stimuleren
Het is voor mensen belangrijk ergens goed in te zijn en prestaties te kunnen leveren. Goed leiderschap faciliteert dit. Een leider kan dit bijvoorbeeld doen door te zorgen dat de randvoorwaarden voor het leveren van prestaties goed zijn ingevuld. Weten medewerkers bijvoorbeeld wat van hen verwacht wordt en hebben zij alles wat ze nodig hebben om te kunnen presteren? Een leider kan hier ook ondersteunen door te coachen of gewoon door niet te storen. Onhaalbare doelen of juist de afwezigheid van uitdagingen zijn desastreus voor motivatie.
3. Verbinding creëren
Het is voor mensen belangrijk deel uit te maken van een groep, te kunnen bijdragen aan die groep en geaccepteerd worden in die groep. Een goed leider zet de groep voorop. Hij heeft het niet over ik, maar over wij. Hij verbindt mensen, bijvoorbeeld door het gezamenlijk belang te benadrukken, mensen bij elkaar te brengen of op te treden tegen freeriders. Slechte leiders gebruiken verdeel en heers om controle over de groep te krijgen. Dit is dodelijk voor motivatie.
Meer weten?
De masterclass motivatie in werk
De masterclass macht, gezag en leiderschap
